Alles over tintelingen voeten- oorzaken en behandeling
Wat zijn tintelingen in de voeten en of tenen en waardoor worden ze veroorzaakt? En kan stress tintelingen in de voet veroorzaken?
Misschien zoekt u een effectieve behandeling voor de tintelingen in uw voeten en of tenen?
Wellicht heeft u al zoveel behandelingen zonder resultaat gehad dat u het allemaal even niet meer weet.
Juist omdat er zoveel soorten behandelingen zijn voor tintelingen in de voeten, is het voor veel mensen lastig om te bepalen welke behandeling geschikt is en bovenal effectief is.
Moet u een bijvoorbeeld wel of geen lichamelijke behandeling ondergaan om van uw tintelingen in de voet af te komen?
Om u antwoord te geven op de vraag “Wat voor soort behandeling heb ik nodig om blijvend van mijn tintelingen in mijn voeten af te komen? heeft BreinMedicijn een gratis pijn test ontwikkeld.
Binnen enkele minuten weet u wat voor soort behandeling u nodig heeft om uw tintelingen in uw voeten definitief te genezen. Klik op de oranje button met “Tintelingen Test” om te starten met de gratis test.
Doe dan onze gratis tintelingen test.
In het kort
- Als je plotseling zeer hevige- aanhoudende en langdurige tintelingen in de voeten en tenen hebt of andere uitstralende klachten is het belangrijk om een huisarts te laten onderzoeken wat de oorzaak is en of er direct actie vereist is;
- Mogelijke oorzaken zijn een neuropathie, infecties, diabetes, MS, hart en vaatziekten, auto-immuunziekten, piriformis syndroom, spierspanning, beknelde zenuw, hernia, triggerpoints, stress of een overprikkeld zenuwstelsel.
- Medicatie, fysiotherapie en triggerpointtherapie, rust, shockwave, chiropractie, acupunctuur, operatie, kunnen de klachten verhelpen of verlichten. Als een overprikkeld zenuwstelsel een rol speelt, werkt dit maar tijdelijk;
- Er is steeds meer wetenschappelijk bewijs dat aanhoudende tintelingen in de voeten en tenen worden veroorzaakt door een overprikkeld zenuwstelsel. Test hier of dit ook voor jou geldt;
- De klachten kunnen verdwijnen als je overprikkelde zenuwstelsel weer tot rust komt. Zo zijn al vele mensen genezen van tintelingen in de voeten en tenen Ons programma helpt hierbij
Inhoudsopgave
- 1. Symptomen tintelingen in de voeten
- 2. Diagnose oorzaak tintelingen in de voeten
- 3. De misvatting bij hernia's en beknelde zenuw
- 4. De misvatting bij Ischias, hernia’s en tintelingen in de voet/tenen
- 5. Piriformis Syndroom, tarsaal tunnel syndroom en tintelingen in de voet/tenen
- 6. Triggerpoints en tintelingen in de voeten
- 7. Oefeningen voor tintelingen in de voeten
- 8. De oorzaak nr 1 van tintelingen in de voeten: stress en Tension Myositis Syndroom
- 9. Tintelingen in de voeten bij bewegen, weersveranderingen, sport, in bed en conditioneringen
- 10. Het behandelen van tintelingen in de voeten/tenen
1. De volgende symptomen komen voor bij tintelingen in de voeten
Tintelende voeten of tenen is de sensatie van speldenprikjes of tintelingen. Deze stoornis in de gevoelssensatie staat ook wel bekend als 'paresthesie'.
De tintelingen in de voeten kunnen aanvoelen als een koud, warme, trillend, doof stekend of prikkelend gevoel.
Dit kan in de linkervoet, rechtervoet of beiden voeten voor komen. Het kan ook voorkomen in de voetzool, hiel, hak, wreef, achillespees, binnenkant of buitenkant van de voet en de voorvoet.
Voor meer informatie over tintelingen in het been (klik hier).
Daarnaast kunt u ook pijnklachten ervaren, zoals brandende pijn, spiertrekkingen, jeuk, huiduitslag, brandende huid, heuppijn of pijn in de heup, heupklachten, rugpijn die naar de voeten uitstraalt, spierzwakte.
Krachtverlies, gevoelloosheid in de voet of voeten komt ook voor. Op de plek(ken) waar de tintelingen in de voet gevoeld worden, kan het rood gaan kleuren en ook wat zwellingen geven.
Deze tintelingen in de voet en of tenen kunnen gepaard gaan met duizeligheid, hyperventilatie, migraine, hoofdpijn, kramp, vermoeidheid, moeheid, lage rugpijn, misselijkheid, fibromyalgie, oorsuizen.
Let op: wanneer u last van tintelingen of prikken in uw voeten en u valt bijvoorbeeld (bijna) flauw, krijgt ernstige duizelingen, braakt bloed, krijgt een licht gevoel in uw hoofd, pijn op de borst ( die erger wordt met inademen, eten, sporten) of ademhalingsproblemen.
Schakel dan onmiddellijk medische hulp in.
Tintelingen in de voeten en aanverwante klachten kunnen plotseling ontstaan en ook weer binnen enkele dagen weggaan.
Mochten deze klachten niet weggaan of regelmatig terugkeren, dan wordt er gesproken van chronische klachten.
Chronische tintelingen in de voet kunnen diverse oorzaken hebben en een bezoek aan de huisarts is dan zeker aan te raden.
Soms wordt er wel een lichamelijke oorzaak gevonden, maar kunnen de artsen niet vinden waarom de klachten blijven. In dat geval vallen uw klachten in de categorie SOLK.
SOLK is de afkorting voor Somatische Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten.
2. Medisch te laten onderzoeken oorzaken van tintelingen in de voeten
Waarom tintelen mijn voeten en/of tenen? Waar komen tintelingen vandaan? Dit zijn veel voorkomende vragen.
Een vraag waarbij gekeken dient te worden naar wat de oorzaak is van tintelingen in uw voet.
Tintelende voeten kunnen veroorzaakt worden door één of meerdere oorzaken.
Als de tintelingen in de voeten en eventuele andere klachten niet na een paar dagen overgaan raden wij u aan dat u de huisarts u laat onderzoeken.
Deze oorzaken hebben namelijk een duidelijke oorzaak in uw lichaam en dienen medisch behandeld te worden om verdere schade aan uw lichaam en toename van klachten te voorkomen.
2.1 Perifere neuropathie en tintelingen in de voet en/of tenen?
Tintelingen in de voeten en/of tenen kan ook een teken zijn van een zenuwbeschadiging, zenuwbeknelling of verstoring/disfunctioneren van de zenuwen. Deze neuropathie in de ledematen heet perifere neuropathie.
Perifere neuropathie houdt in dat er een stoornis is met name bij de zenuwuiteinden en zijn motorische zenuwen en/of sensorische zenuwen aangedaan.
Ook het woord stoornis betekent het disfunctioneren ervan en dat kan komen door schade aan zenuwen, maar kan ook komen door stress en Tension Myositis Syndroom.
De sensorische zenuwen sturen gevoelssignalen naar de hersenen, waardoor we kunnen voelen. Motorische zenuwen sturen signalen naar de spieren zodat we kunnen bewegen.
Het aangedaan zijn kan betekenen dat de zenuwen beschadigd zijn en/ of dat de zenuwen niet goed functioneren wat ook wel disfunctioneren heet.
Het disfunctioneren van zenuwen kan komen door schade aan de zenuwen of er is geen lichamelijke oorzaak ervoor te vinden. Bron
In veel gevallen van perifere neuropathie, is de oorzaak onbekend. Dit staat bekend als 'idiopatische perifere neuropathie'. Bron
2.2 Diabetisch neuropathie en tintelingen in de voet
Zenuwschade door diabetes (suikerziekte) is goed voor 30% van de gevallen van perifere neuropathie en daardoor bijvoorbeeld tintelingen in de voet en/of tenen. Bron.
Deze mensen hebben vaak ook last van overgewicht of obesitas.
Diabetes type 2 zorgt ervoor dat zoveel suikers in het lichaam worden opgestapeld, zeker met het blijven toedienen van insuline, dat ook zenuwen hiermee te maken krijgen en hierdoor aangetast kunnen worden.
Het misverstand is dat het lichaam te weinig insuline aan zou maken en dat daarom insuline via een infuus moet worden toegediend. Het werkelijke probleem is niet insuline, maar de insuline resistentie.
Deze insuline resistentie komt vaak door een voedingspatroon rijk aan koolhydraten en vooral toegevoegde suikers en fruitsuikers (fructose).
Een koolhydraatarm voedingspatroon en intermittent fasting kan deze specifieke oorzaak oplossen.
Gelukkig kan diabetes type 2 in veel gevallen worden teruggedraaid en is herstel wel degelijk mogelijk. Voor meer informatie (boek: de Diabetes code).
2.3 Neuropathie, tintelingen in de voet en ernstig alcoholmisbruik
Serieuze zenuwschade door alcohol komt in de meeste gevallen alleen wanneer er bijna de hele dag door glazen alcohol wordt gedronken. Hoe sterker de drank die genuttigd wordt des te meer risico.
2.4 Neuropathie, tintelingen in de voeten of zenuwschade door medicijnen
Neuropathie is een veel voorkomende bijwerking van bepaalde medicijnen, vooral medicijnen die worden gebruikt tegen bijvoorbeeld kanker en HIV/AIDS.
Wanneer u medicatie en u krijgt last van tintelingen in uw voeten/tenen of andere (pijn)klachten, raadpleeg dan altijd uw behandelend arts voor een advies.
2.5 Auto-immuunziekten en tintelende voeten
Auto-immuunziekten kunnen ook leiden tot tintelende voeten en uw huisarts kan voor u onderzoeken of dit bij u het geval is.
Onder andere de volgende auto-immuunziekten kunnen een rol spelen: multiple sclerose, het Guillain-Barré-syndroom, lupus, reumatoïde artritis (ontsteking van gewrichten en organen), ALS.
Schildklier problemen kunnen ook leiden tot tintelingen in de voet.
2.6 Bacteriële of virale infecties en tintelingen in de voet
De volgende virale of bacteriële infecties kunnen ook leiden tot tintelende voeten en of tenen:
Gordelroos, herpes, lepra, rabies (hondsdolheid), syfilus, influenza (griep) , corona.
2.7 Trombose en spataderen en tintelingen in de voeten
Trombose en spataderen verstoren de bloedstroom en dit kan leiden tot bloedstolsels die de bloedtoevoer naar zenuwen kunnen afsluiten of verminderen.
Spataderen en zeker trombose kan onbehandeld levensgevaarlijk zijn, omdat wanneer dit in de longen beland (longembolie) of in de hersenen dit kan leiden tot beroertes en daarmee tot de dood.
Wanneer u een vaccin of booster tegen corona heeft gehad en u krijgt tintelingen of spastische samentrekkingen van spieren neem dan met spoed contact op met de huisarts. Meer weten over trombose?
2.8 Ernstige voedingstekorten en tintelingen in de voet
Tekorten in bepaalde vitamines en mineralen kunnen leiden tot tintelingen in de voeten ,maar tot tintelingen in het been of tintelingen in de arm.
Bij een mild tekort voor langere tijd heeft dit te maken dat de zenuwen niet goed kunnen functioneren.
Bij ernstige tekorten kan het leiden tot zenuwschade, omdat ook dan de bouwstenen gaan ontbreken om de zenuwen te onderhouden.
Grote onbalans in de elektrolyten: kalium, calcium, magnesium en natrium kan leiden tot gevoelloosheid of tintelingen in de voeten.
Dit is vanwege het feit dat deze mineralen een belangrijke rol spelen bij de overdracht van zenuwimpulsen en bij zeer grote onbalans kan dit leiden tot disfunctioneren van de zenuwimpuls overdracht.
Zware tekorten aan de volgende vitamines kunnen leiden tot tintelingen in de voeten/tenen of zelfs zenuwschade zijn: bron
Vitamine B3 (Niacine)
Vitamine B6 (pyridoxine)
Vitamine B1 (thiamine)
Vitamine E (tocoferol)
Vitamine B12 (cyanocobalamine )
2.9 Chemokuur en tintelingen in de voeten
Door een chemokuur kunnen ook bijwerkingen ontstaan waaronder tintelingen in de voet. Meldt dit soort bijwerkingen bij uw behandelend arts.
2.10 Beroerte / TIA (tijdelijke functie-uitval) en tintelingen in de voeten
Hier vindt u meer informatie over hoe u kunt bepalen of u een beroerte doormaakt.
3. De misvatting bij Ischias, hernia’s en tintelingen in de voet/tenen
De nervus Ischadicus, de grote beenzenuw, kan uitstralende pijn en tintelingen teweegbrengen vanuit de onderrug, heup en billen tot en met in de voeten en tenen. De oorzaak hiervan kan komen doordat de zenuw is beschadigd of dat de zenuw is geïrriteerd en hierdoor disfunctioneert.
Dit disfunctioneren kan komen door stress, triggerpoints en Tension Myositis syndroom. Hierover later meer.
Een beknelling van de ischias zenuw door bijvoorbeeld een stenose of een rughernia bij L2/L3. L3/L4, L4/L5 of L5/S1 kan mogelijk leiden tot tintelingen in de voeten, maar veel wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de meeste hernia’s ongevaarlijke slijtage en ouderdoms verschijnselen zijn. bron[3] Bron
Volgens top neurochirurg Dr. H.C. Rosomoff zijn hernia’s slechts in 3% van de gevallen verantwoordelijk voor pijn en andere klachten bron[1].
Dit verklaart ook waarom de meeste mensen met een hernia hier vrijwel geen last van hebben, althans diverse onderzoeken hebben dit ondervonden.
Drie recente van elkaar losstaande onderzoeken door M.C. Jensen bron[8], D.G. Borenstein bron[9] en N. Boos bron[10], tonen aan dat er maar een zeer klein verband is tussen pijn en de afwijkingen die er door de MRI-scans worden gevonden.
In ons gratis E-book “De verborgen oorzaak van chronische pijn”
vindt u nog meer informatie hierover en over de meest voorkomende oorzaak van tintelingen in de voeten/tenen. In dit e-book vindt u ook wat u aan de tintelingen in de voeten kunt doen.
4. Piriformis Syndroom, tarsaal tunnel syndroom en tintelingen in de voet/tenen
Het piriformis syndroom, is een syndroom waarbij één van de bilspieren genaamd de piriformis, aangedaan is wat de zenuw zou kunnen irriteren of beknellen. Dit zou dan leiden tot pijn en tintelingen in de bil en voet.
Het Tarsaal tunnel syndroom, daarvan wordt gezegd dat de voetzenuw (nervus tibialis) bekneld of geïrriteerd zou zijn wat zou leiden tot pijn of tintelingen in de voet.
Wat echter vaak het geval is bij tintelingen in de voeten door Ischias, Tarsaal tunnel syndroom en bij het piriformis syndroom is dat de oorzaak vaak spierspanning, stress en Tension Myositis Syndroom is, wat vervolgens leidt tot triggerpoints (spierknopen).
5. Triggerpoints en tintelingen in de voeten
Triggerpoints worden ook wel eens spierknopen genoemd. Het zijn micro verkrampingen in een bepaalde spier of spieren. Het triggerpoint veroorzaakt een verminderde doorbloeding wat leidt tot een mild zuurstofgebrek in de spier en dat afvalstoffen zich gaan ophopen.
Wanneer je op een triggerpoint drukt of deze masseert dan doet deze plek vaak erg pijn en kan het pijn en tintelingen in de voet/tenen opwekken.
Deze klachten en tintelingen kunnen ook op een hele andere plek voorkomen, dan waar het triggerpoint zit.
in het geval van tintelingen in de voeten zitten de triggerpoints in de volgende lichaamsdelen:
- Triggerpoints in de bilspieren: tintelingen en/of pijn in de billen doorstralend via het been naar de voet.
- Triggerpoints in de kuit: met tintelingen en pijn in de hamstrings, kuit, knieholte en voet.
- Triggerpoints in de voet: deze kunnen rondom de gehele voet zitten.
Waardoor ontstaan deze triggerpoints? Stress, onderdrukte emoties, en Tension Myositis Syndroom zorgen ervoor dat triggerpoints vaak ontstaan en ook telkens na behandeling weer terugkomen. Deze oorzaak behandelen is dan ook cruciaal om ervoor te zorgen dat de tintelingen in de voeten blijvend wordt verholpen.
In ons gratis E-book “De verborgen oorzaak van chronische pijn”
vindt u nog meer informatie over het verband tussen tintelingen in de voeten/tenen, triggerpoints en stress. In dit e-book vindt u ook wat u aan de tintelingen in de voeten kunt doen.
6. Oefeningen voor tintelingen in de voeten
Mocht u oefeningen voor tintelingen in de voeten/tenen zoeken, dan raad ik u het artikel triggerpoint massage (klik hier) van harte aan.
7. De oorzaak nr 1 van tintelingen in de voeten: stress en Tension Myositis Syndroom
Een andere vraag die vergelijkbaar is: “kan stress tintelingen in de voeten/tenen veroorzaken?”.
Ja. Chronische stress of veel stress in korte tijd en en ingehouden of onderdrukte emoties kunnen langdurige tintelingen en pijn veroorzaken in de voeten. Bron
Wat stress allemaal inhoudt daarover kunt u meer lezen in dit artikel.
De Futurepainstudy laat zien dat stressfactoren in iemands leven of wat hij/zij heeft gemaakt of nu meemaakt.
De beste voorspellers zijn voor chronische pijn of tintelingen in de voeten. Hun model kon dit 7-10 jaar van te voren voorspellen. Bron
De meeste zijn ook wel bekend met de volgende situaties. Wanneer u verliefd was had u vlinders in de buik of geen eetlust.
Bij een presentatie voelen we ons nerveus, verhoogd de hartslag, krijgen we last van hoofdpijn, buikpijn, misselijkheid of maag en darm klachten enz.
Of hoe ons lichaam functioneert onder het verlies van een geliefde, zware conflicten op het werk, financiële problemen enzovoorts.
Als u meer wilt weten welke stressfactoren er zijn dan vindt u die in dit artikel (klik hier)
Dit zijn (pijn)klachten die komen door stress en ongeveer 40% van de huisartsbezoeken vanwege (pijn)klachten en tintelingen in de voeten komen door dit proces. Bron
Intussen is er ook steeds meer bewijs is te vinden in de wetenschappelijke literatuur dat pijn en tintelingen in de voeten door stress een abnormale verwerking is van pijnsignalen in de hersenen.
Doormiddel van MRI scans van de hersenen is aangetoond dat het limbische systeem en de hersengebieden anterieure cingulaire cortex en de insula overmatig geactiveerd zijn bij met mensen met chronische klachten.
En dat de hersenen uiteindelijk bepalen of en wanneer er pijn gevoeld moet worden. Bron bron bron bron
In andere woorden het pijnsysteem is overgevoelig geraakt en deze overgevoeligheid is door de hersenen aangeleerd en spreekt men ook wel van neuro-plastische pijn.
In recent onderzoek wordt aangetoond dat stress, in dit geval sociale uitsluiting of afwijzing, leidt tot een verhoogde hersenactiviteit in de anterieure cingulaire cortex.
Wat hetzelfde gebied is wat ook bij chronische pijn geactiveerd wordt en daarmee ook tintelingen in de voet. Bron
In een ander onderzoek gedaan door universiteit van Pittsburgh gebruikten mensen hypnose om pijn teweeg te brengen en de mensen voelde pijn en de MRI liet zien dat de hersendelen die betrokken zijn bij pijn waarneembaar geactiveerd waren. Bron
Andere onderzoeken laten zien dat aandacht in de vorm van angst voor de pijn laat toenemen waaronder bewegingsangst.
De proefpersonen waren bang dat ze door bepaalde bewegingen te maken hun lichaam zouden bezeren of bang waren dat ze een beknelde zenuw in de voet hadden (terwijl dit niet zo was). Bron Bron
Dat tintelingen in de voeten door stress kan komen wordt ook indirect aangetoond door het feit wanneer die psychologische factoren aangepakt worden de pijn minder wordt en zelfs helemaal weg kan gaan.
Één van de pioniers op het gebied van het oplossen van pijn en tintelingen in de voeten zonder lichamelijke oorzaak (ook neuropatische pijn door stress) is dr. Sarno.
Hij noemde dit proces Tension Myositis Syndroom. Hij heeft succesvol duizenden mensen van hun pijnklachten afgeholpen met zijn TMS aanpak. bron bron bron
Dr. Alan Gordon, samen met een heel team met onder andere dr. Howard Schubiner en Mark A Lumley en andere, hebben in 2021 een gerandomiseerde controle studie afgerond.
Dit deden zij met de Pain Reprocessing therapy wat een door Alan Gordon ontwikkelde Tension Myositis Syndroom of in zijn woorden een ‘neuro-plastische pijn’ behandelmethodiek is. bron
Waarbij ook fMRI scans gemaakt zijn om de veranderingen in de hersenen te kunnen aantonen.
Dit onderzoek is nu ter publicatie aangeboden en laat een zeer groot effect en resultaat zien. 66% procent van de deelnemers was na de behandeling pijnvrij of bijna vrij van klachten.
Ook de MRI scans lieten zien dat bij die deelnemers ook de hersenen waren verandert.
Deze veranderingen waren gecentreerd rondom de anterior insula wat één van de gebieden is van de hersenen die in het pijnverwerkingsgebied valt.
Dit gebied speelt een belangrijke rol in het bepalen of de hersenen wel of geen pijn moeten genereren. Bron
Dit resultaat is een groot succes te noemen!
Dat tintelingen in de voeten ook vaak bij een burn out voor komen, laat al zien dat stress zeer zeker een belangrijke of zelfs de belangrijkste factor kan zijn bij deze klacht.
Binnen enkele minuten weet u wat voor soort behandeling u nodig heeft om uw tintelingen in uw voeten definitief te genezen. Klik op de oranje button met “Tintelingen Test” om te starten met de gratis test.
Doe dan onze gratis tintelingen test.
8. Tintelingen in de voeten bij bewegen, weersveranderingen, sport, in bed en conditioneringen
Vanuit het wetenschappelijk onderzoek naar hoe pijn en tintelingen worden verwerkt en mogelijk kunnen worden aangeleerd (geconditioneerd).
Er kunnen tintelingen in de voeten optreden bij de volgende activiteiten:
- Na het wandelen, tijdens het wandelen
- Bij het zitten, (op)staan of bukken
- Tintelingen in voeten 's nachts of s' avonds
- Voor het slapen, tijdens het slapen of wanneer je wakker wordt
- Tintelende voeten tijdens warm weer, koud weer, zomer of winter.
- Tintelende voeten tijdens fietsen
- Constante tintelingen in de voeten
- Na het sporten of tijdens het sporten
- Tintelingen in de voeten bij het liggen op bed of in de bank
- Na het hardlopen of tijdens het hardlopen
- Tintelingen in de voeten bij inspanning of na de inspanning (in rust)
- Tintelingen in de voet vanuit het niets
Een dergelijke variatie in de momenten dat tintelingen in de voeten voor komen en bij andere mensen juist niet, is al een aanwijzing dat het waarschijnlijk te maken heeft met stress en dat de hersenen deze activiteit linken aan tintelingen en deze vicieuze cirkel telkens herhalen. Tenzij dit wordt afgeleerd.
Tintelende voeten/tenen vanwege te kleine schoenen komt, omdat je schoenen gewoonweg te klein zijn en de doorbloeding kan afknellen in de voet.
Echter, steunzolen, schoenen met een hak, racefietsschoenen, behoren niet zomaar tintelingen in de voet te veroorzaken en vallen hoogstwaarschijnlijk onder de bovenstaande opsomming.
Dat wil zeggen dat het ook conditioneringen zijn.
9. Het behandelen van tintelingen in de voeten/tenen
Wilt u dat wij u helpen? Neem de eerste stap en doe mee met de proefversie van ons Online TMS behandelprogramma
Ons TMS behandelprogramma is volledig in het Nederlands en dat is wel zo makkelijk. Het is een stap voor stap programma met begeleiding en een gestructureerd programma om u zo goed mogelijk van dienst te zijn.
Op onze website kunt u ervaringen van onze cliënten vinden.
Daarnaast staan er op de website “thankyoudrsarno”, die uit eerbetoon aan wijlen dr. Sarno is opgericht, ook ruim 100 succesverhalen.
U krijgt dan 7 dagen lang toegang tot de eerste 7 dagen van het TMS Online behandelprogramma van BreinMedicijn.
U kunt dan zelf ervaren of u het TMS programma wat vindt en daarnaast krijgt u al een hoop tips, educatie en tools om mee aan de slag te kunnen.
En daarnaast kunt u ook dan deelnemen aan onze wekelijkse vraag en antwoord coachingcalls met onze TMS coach en tevens ervaringsdeskundige.
We hebben ook artikelen over tintelingen in de volgende lichaamsdelen: